W zasadzie każdą roślinę o drewniejących pędach można uformować na Bonsai, jednakże największe znaczenie mają trzy jego części: korzeń, pień i konary. Jeśli chcielibyśmy uzyskać efekt starego, wiekowego drzewa, jasne jest że musi dana roślina mieć dobrze rozwinięty system korzeniowy. Aby Bonsai nie wywoływał wrażenia "sztuczności" musi się regularnie jego pień zwężać ku górze, a konary powinny być równo rozprowadzone na boki. Oczywiście nie jest tajemnicą, że wszystkie style w Bonsai wypracowano wzorując się na drzewach rosnących w naturze. Każde przecież drzewo ma swoje charakterystyczne cechy uwarunkowane przez gatunek w sposób genetyczny.
Nie mniej jednak nie ma nawet pośród tego samego gatunku dwóch identycznych drzew. Już na pierwszy rzut oka różnią się one między sobą kształtem, wysokością, szerokością, ułożeniem liści itp.
Kształtowanie drzewka Bonsai
Kształtowanie drzewka Bonsai polega przede wszystkim na obserwacji przyrody. Tak jak artysta malarz przelewa swoje obserwacje na płótno przy pomocy pędzla i farb tak artysta tworzący Bonsai również swoje wyniki obserwacji musi zawrzeć w swoim dziele, w tym wypadku roślinie wybranej na Bonsai. To właśnie artysta decyduje jaka będzie końcowa forma dzieła. Jest jednak coś co wyróżnia artystę tworzącego Bonsai na tle innych artystów. Jest to przede wszystkim cierpliwość. To właśnie ona pozwala obserwować daną roślinę.
latami, poznać jej możliwości rozwoju, które później trzeba jak najlepiej wykorzystać podczas formowania Bonsai. W ten sposób na przestrzeni stuleci powstały Bonsai o niemalże idealnych kształtach. Spośród tych Bonsai wyodrębniono następujące style:
Styl wyprostowany nieregularny
To przede wszystkim kształtowanie pnia. Zadaniem artysty jest uwypuklenie i podkreślenie jego załamań. Korona drzewa powinna być pionowa a jej grube konary rozmieszczone na przemian po bokach. Jeśli chodzi o pień to często osiąga się "efekt spirali", pień jakby trochę jest skręcony w lewo lub w prawo. Drzewo swoim kształtem przypomina trójkąt nierównoboczny. Jeśli zdecydujemy się na ten styl to najlepiej umieścić Bonsai w płaskiej, prostokątnej doniczce przeznaczonej do hodowli Bonsai. Roślinę w takiej doniczce należy umieścić mniej więcej pośrodku.
Styl wyprostowany regularny
Cechą charakterystyczną dla tego stylu jest wyprostowany pień od podstawy, aż do wierzchołka. Część dolna drzewka Bonsai powinna być całkowicie pozbawiona konarów, a pień powinien równomiernie zwężać się ku górze. Wraz ze wzrostem rośliny ku gorze, ilość konarów powinna maleć, aż do całkowitego ich zaniku. W tym stylu najlepiej będą się prezentować drzewka owocowe. Najodpowiedniejsza doniczka do uprawy tego stylu to płaska, prostokątna.
Styl miotlasty
Jeśli chcemy drzewku nadać kształt miotlasty to najodpowiedniejsze będzie do tego drzewko liściaste. Korona drzewa musi stanowić niemalże kulę osadzoną na krótkim pniu. Należy pamiętać aby równomiernie przycinać pędy, żeby nie dopuścić do wydłużenia któregoś z nich i zgrubienia, gdyż zakłóci to proporcje Bonsai. Nie będzie to już wtedy styl miotlasty. W okresie zimowym, kiedy drzewko Bonsai zgubi wszystkie liści dokładnie widać wszystkie konary i jest to dobry okres aby się roślinie przyjrzeć, co ewentualnie poprawić, a które gałęzie w najbliższym czasie powinny ulec skróceniu. Cała korona musi stanowić 2/3 wysokości Bonsai. Zalecana doniczka: płaska i jednocześnie okrągła.
Styl kaskadowy
Do kształtowania w tym stylu najlepiej wybrać drzewko, które w naturalnym środowisku występuje w wysokich górach lub na skalistym wybrzeżu. Jeśli uda nam się zdobyć właśnie taką roślinę to podda się ona wszystkim naszym zabiegom w sposób naturalny. Styl kaskadowy charakteryzuje się tym, że cała sylwetka rośliny wychyla się z donicy ku dołowi. Sprawia wrażenie jakby wiał silny wiatr.
Fala zielonych liści lub igieł wraz z gałęziami spływa w sposób falisty ku dołowi. Ważnym elementem jest doniczka, która powinna być dość wysoka i głęboka ponieważ w ten sposób będzie tworzyła przeciwwagę do rośliny. Należy jeszcze zastosować się do jednej zasady ? średnica doniczki powinna być przynajmniej pięciokrotna niż średnica pnia.
Grupy drzew oraz lasy
To dość efektowny styl i doceniany z uwagi na to, że przy tym stylu dość szybko można osiągnąć zadowalające rezultaty. Nie mniej jednak warto zastosować się do kilku wskazówek i rad jak to zrobić. Przede wszystkim najlepiej wybrać rośliny z jednego gatunku. Gdybyśmy wybrali różne gatunki byłoby to dość kłopotliwe z uwagi na różnorodność wymagań poszczególnych gatunków, a mamy przecież do rozdysponowania małą powierzchnię w małej doniczce. Jeśli chodzi o ilość drzewek to nie musi być parzyście ? asymetria będzie wizualnie lepiej się prezentować. Warto wybrać drzewka na Bonsai o różnej grubości pnia, to również zwiększy doznania estetyczne. Należy unikać sadzenia drzewek w jednej linii. Najodpowiedniejszą doniczką będzie dość szeroka, plaska elipsa.
Na bazie stylów podstawowych powstały również style pochodne.
Styl koci
Japońska sztuka Bonsai w pewnym momencie stała się tak popularna, że niektóre koty domowe stały się zazdrosne o swoich opiekunów. Koty masowo zaczęły się upodabniać do drzewek Bonsai i tak powstał nowy styl w sztuce Bonsai - styl koci. Miłośnicy zwierząt byli tym faktem bardzo poruszeni, ale koty z natury cwane bestie zrobią przecież wszystko, aby nie stracić swojej dominującej pozycji w domu. Pewnie wyobrażały sobie, jak na ich wygodnej kanapie opiekun stawia drzewko Bonsai, a one już na tą kanapę nie mają wstępu. Bogata wyobraźnia kotów oraz instynkt samozachowawczy pchnęły koty do tak desperackiego pomysłu, jakim jest upodabnianie się do drzewek Bonsai.
Rzeczą oczywistą jest, że nie wszystko co dzieje się w przyrodzie można przewidzieć. Bywa tak, że bardzo nam się spodobał jakiś styl, prowadziliśmy drzewko przez wiele lat w taki sposób aby osiągnąć konkretny, zamierzony efekt, ale troszeczkę ono odstaje od szablonu. Sztuka Bonsai nie skreśliła tego co odstaje od ideału tylko stworzyła grupę stylów pochodnych, które zrodziły się na bazie stylów podstawowych.
Drzewa o kilku pniach
Czasem w naturalnym środowisku bywa tak, że jakieś drzewko w młodości zostało złamane przez wiatr, wycięte lub w jakiś sposób uszkodzone. Wtedy z jego żywych korzeni wyrastają świeże gałązki, które z czasem przemieniają się w drzewa o wspólnym korzeniu. Ten styl to kilka drzewek w jednej doniczce ale ze wspólnym systemem korzeniowym. Nie mniej jednak trzeba zachować podobne zasady jak w stylu "Grupy drzew i lasy" tzn. ilość drzewek powinna być w doniczce nieparzysta, pnie powinny być rożnej grubości, na pierwszym planie powinny znajdować się drzewka o grubych pniach, a te o cieńszych pniach powinny znajdować się z tyłu, gdyż w ten sposób osiągniemy efekt optycznej głębi. Jeśli te korzenie stają się widoczne i zaczynają tworzyć pewnego rodzaju skorupę na powierzchni ziemi w doniczce to mówi się również o stylu żółwiego pancerza.
Styl literacki
Ten styl charakteryzuje się dużą ilością znamion starości. Takie drzewko wyglądem przypomina uczonego starca. Bonsai prowadzone w tym stylu posiada zazwyczaj prosty, dość cienki pień i kilka mało ulistnionych konarów. Połowa lub trzy czwarte drzewka są pozbawione konarów. Styl literacki może być wzorowany na stylu wyprostowanym nieregularnym, wyprostowanym regularnym lub na kaskadowym.
Doniczka przewidziana do stylu literackiego to okrągła i bardzo płaska, a jej średnica nie powinna przekraczać 1/3 wysokości drzewka.
Styl pochylony
W tym stylu pień może być prosty lub powyginany. Styl pochylony wywodzi się ze stylu wyprostowanego regularnego lub nieregularnego. Drzewko Bonsai rośnie w doniczce lekko odchylone w prawo lub w lewo pod kątem 45 stopni. Te konary, które są zwrócone ku ziemi są cieńsze, natomiast te zwrócone ku górze są o wiele bardziej rozłożyste i rozgałęzione.
Styl ukształtowany przez wiatr
Nietrudno się domyślić, że drzewko w tym stylu będzie odwzorowaniem drzewka, które w środowisku naturalnym rośnie w takim miejscu, że wiatr wieje na nie głównie z jednego kierunku co też ma duży wpływ na jego kształt i wygląd. Te silne podmuchy wiatru tylko z jednej strony powodują, że jego nawet najgrubsze konary układają się równolegle do ziemi. Styl ukształtowany przez wiatr wywodzi się ze stylu kaskadowego i pochylonego. Drzewka Bonsai kształtowane w tym stylu powinno się sadzić w doniczce owalnej lub prostokątnej ale głębokiej.
Styl krajobrazowy
Dziś sztuka Bonsai to już nie tylko drzewko i donica. Jeśli wykorzystamy takie elementy ozdobne jak skałki lub ich odłamki, kamienie, żwir to stworzymy całkiem udane kompozycje krajobrazowe. Warto do stworzenia tego stylu wykorzystać jeden gatunek drzew, tak jak w przypadku stylu drzew o kilku pniach lub stylu grupy drzew i lasów. Warto wziąć pod uwagę gatunki, które same w doniczce prezentowałyby się mało efektownie. Przy tworzeniu tego stylu możemy uruchomić swoją wyobraźnię na maxa.
Źródła: www.skalite-kamien.pl.
Komentarze