Rozmnażanie kaktusów

Dawniej rzadko kto uprawiał kaktusy. Współcześnie część społeczeństwa wykorzystuje je jako rośliny doniczkowo-ozdobne. Jednak jak dokładniej wygląda proces rozmnażania kaktusów? Jakie są rodzaje? Ile wynosi okres zasuszania?

Metody rozmnażania kaktusów

Do stosowanych metod rozmnażania kaktusów należą:

• rozmnażanie generatywne;
• rozmnażanie wegetatywne.

Rośliny rozmnażane generatywnie mają większą żywotność, lepiej i zdrowiej rosną oraz obficie kwitną. Rozmnażanie wegetatywne daje co prawda wcześniej rośliny gotowe do kwitnienia, ale niestety, szybciej się degenerują i są podatne na choroby i atakowane przez szkodniki.

Rozmnażanie generatywne kaktusów

Rozmnażanie przez siew nasion jest najtańszym sposobem zebrania kolekcji i daje dużo satysfakcji i radości, gdyż można obserwować, jak z małej siewki wyrasta duży, dorodny i kwitnący egzemplarz. Poza tym ułatwia zdobycie trudno osiągalnych gatunków. Dla uzyskania dobrego efektu wymagane są przede wszystkim zdrowe i dobrze kiełkujące nasiona. Nasiona kaktusów po zbiorze muszą przejść pewien okres spoczynku. Na parapecie okiennym wysiewamy je w kwietniu i w maju. Okres kiełkowania kaktusów może trwać od 5 dni do jednego roku, a nawet dłużej. Naczynia do wysiewu przed użyciem należy odpowiednio zdezynfekować przez gotowanie, prażenie czy moczenie w ciągu pół godziny roztworze 5% formaliny z wodą. Nasiona powinny być zaprawione zaprawą nasienną chroniącą je przed chorobami grzybowymi.

Rozmnażanie wegetatywne kaktusów

Rozmnażanie wegetatywne polega na oddzieleniu części rośliny i ukorzenieniu lub zaszczepieniu tej części. Przed przystąpieniem do rozmnażania wegetatywnego należy odpowiednio do tego celu przygotować roślinę mateczną. Na przebieg ukorzenienia się sadzonek lub skutecznego zrośnięcia się zrazów przy szczepieniu, duży wpływ wywiera między innymi ilość składników pokarmowych nagromadzonych w tkankach rośliny matecznej. Dlatego też na 2 tygodnie przed sadzonkowaniem lub szczepieniem należy rośliny zasilić nawozem wieloskładnikowym Florovit w stosunku jedna łyżeczka na półtora litra wody i na okres dwóch- trzech tygodni wystawić rośliny mateczne w jak najkorzystniejsze warunki słoneczne oraz zapewnić dobrą wymianę powietrza. Rośliny mateczne z których odcinamy sadzonki lub zrazy winy znajdować się w okresie intensywnego wzrostu. Późna jesień i zima nie są więc odpowiednią porą do wegetatywnego rozmnażania kaktusów, ponieważ w tym czasie następuje zmniejszenie aktywności procesów biologicznych w roślinie.

Sadzonki z odrostów, pędów bocznych, wierzchołków

Wiele gatunków kaktusów z natury rośnie kępiasto czyli jedna roślina główna ma wokół siebie kilka lub kilkanaście pędów bocznych zwanych odrostami. W zależności od morfologicznych cech danego rodzaju, odrosty wyrastają z aureoli albo z aksilli między brodawkami - na przykład u mammillarii.

Poza tym rozróżniamy odrosty nadziemne i podziemne.

Sadzonki z odrostów podziemnych

Zrobienie sadzonek z odrostów podziemnych jest bardzo proste, gdyż każdy pęd ma już w zasadzie własny korzeń. Technika wykonania jest także prosta: roślinę mateczną wybijamy z doniczki i ostrożnie palcami wykruszamy ziemię między korzeniami następnie ostrym, dezynfekowanym w denaturacie nożem odcinamy odrost od rośliny matecznej, a powstałą ranę posypujemy sproszkowanym węglem drzewnym. Wysusza on ranę, co przyspiesza jej zasklepienie a równocześnie dezynfekuje ją.

Tak przygotowane sadzonki sadzimy bezpośrednio do doniczek, do normalnej ziemi kaktusowej. Jeżeli jednak sadzonki są małe jeszcze nie wyrosły z górnej warstwy ziemi postępujemy inaczej: pikujemy je po kilka w większą doniczkę do normalnej ziemi kaktusowej, przy czym wierzchnią warstwę winna stanowić mieszanka 1/3 torfu ogrodniczego i 2/3 gruboziarnistego piasku. Sadzonki pikujemy na głębokość połowy korpusu rośliny. Naczynie z sadzonkami wstawiamy do woreczka z folii zawiązujemy go i ustawiamy w miejscu zacienionym o temperaturze 25 stopni C. Pod wpływem ciepła i zawartej w ziemi wilgoci wytworzy się w woreczku parna atmosfera, która korzystnie wpływa na rozwój sadzonek. Ponieważ młode roślinki rosły pod ziemią i nie są przyzwyczajone do światła, początkowo trzymamy je w miejscu zacienionym i stopniowo przyzwyczajamy do światła w ogóle, a kiedy już się trochę zielenią stopniowo również do światła słonecznego. Po trzech-czterech tygodniach od zasadzenia otwieramy woreczek i stopniowo przyzwyczajamy młode roślinki do normalnych warunków uprawowych.

Sadzonki z odrostów naziemnych

Robienie sadzonek z odrostów wyrastających u nasady rośliny jest również proste, ponieważ dużo z nich ma już własne korzenie. Cięcie wykonujemy ostrożnie, żeby nie skaleczyć rośliny matecznej, gdyż to mogłoby spowodować inspekcję gnilną. Po odcięciu sadzonki rany na roślinie matecznej i odroście posypujemy sproszkowanym węglem drzewnym. Zabieg ten należy stosować przy wszystkich sposobach sadzonkowania. Sadzonki już zasuszone po ukorzenieniu sadzimy do doniczek we właściwą ziemię. Przy zasuszaniu odrostów, rośliny należy ułożyć raną ku słońcu, a istniejące korzonki posypać ziemią żeby ich nie stawić na szkodliwe dla nich działanie promieni słonecznych. Odrosty nie ukorzenione po podsuszeniu sadzimy po kilka do większych doniczek lub innych naczyń. Na spód dajemy warstwą ziemi kaktusowej, zaś wierzchnią warstwę stanowi mieszanka składająca się z jednej trzeciej torfu i dwóch trzecich piasku. Takie podłoże należy stosować przy wszystkich sposobach sadzonkowania.

Torf w mieszance żwirowej posiadającej korzystną cechę względnej aseptyczności, wpływa hamująco na ewentualny proces gnicia kaktusów. Wolne przestrzenie w stosowanym substracie chłoną duże ilości wody i powietrza co stwarza wyjątkowo korzystne warunki dla bujnego rozwoju korzeni. Dodatni wpływ na proces tworzenia się korzeni wywiera również podwyższona temperatura na 25-28 stopni C.

W okresie ukorzeniania się, sadzonek nie wolno ruszać i wyjmować, opóźnia to ten proces, a w trakcie wyrastania delikatnych korzonków można je łatwo odłamać. Ustawienie rośnie w półcieniu wpływa hamująco na proces transpiracji, co zapobiega nadmiernemu wysuszeniu sadzonek.

Sadzonki z pędów bocznych

Sporządzanie sadzonek z pędów bocznych jest również zupełnie łatwe. Po ścięciu sadzonek postępujemy z nimi jak poprzednio, tylko okres zasuszenia będzie nieco dłuższy i w zależności od wielkości ciętej rany może trwać od kilku dni do dwóch-trzech tygodni.

Etapy zasuszenia sadzonek

Okres zasuszenia dzielimy na dwa etapy:

Pierwszy etap

Następuje zaraz po ścięciu sadzonki, w którym rana musi być jak najszybciej podsuszona. Jeżeli robimy sadzonki latem, najlepiej wystawić się na działanie promieni słonecznych, natomiast w przypadku konieczności zrobienia sadzonek w czasie zimy, można je ustawić przy grzejniku. Słońce bardzo szybko zasusza ranę i wpływa zabójczo na grzyby. Z tej też przyczyny korzystnie jest ciąć sadzonki i zaszczepić kaktusy w dni słoneczne i ciepłe. Proces intensywnego zasuszania w zasadzie nie powinien trwać dłużej niż 3-5 dni.

Drugi etap

Proces zasuszania trwa - w zależności od przekroju ciętej rany - od kilku do kilkunastu dni. W tym okres wytwarza się twarda tkanka kaktusowa, a niekiedy już korzonki. Dlatego też sadzonki powinny stać w pozycji pionowej, ponieważ korzenie biorą swój początek w tkankach walca osiowego.

Sadzonki z wierzchołków roślin

Bardzo popularnym sposobem rozmnażania jest robienie sadzonek z wierzchołków roślin. Ma on zastosowanie przy ścinaniu wierzchołków w czasie szczepienia oraz w przypadku odmładzania rośliny starej, o powierzchni zkorkowaciałej, zniszczonej przez pajączka. podgniwającej od dołu lub mechanicznie uszkodzonej. Sposób ten ma również zastosowanie w przypadku rozmnażania roślin, które z natury nie dają pędów bocznych. Po ścięciu wierzchołka z rośliny wyrasta jeden lub więcej pędów bocznych, które z kolei po odcięciu służy nam jako sadzonki. Stosując tę metodę rozmnażania, sadzonkę przygotowujemy w nieco odmienny sposób. Po odcięciu sadzonki od rośliny matecznej, obcinamy skośnie jej brzeg, co zmusi roślinę do wytworzenia korzeni wokół walca o osiowego. Pozostawienie sadzonki bez skośnego ścięcia powoduje wytworzenie przez roślinę dużo słabszego systemu korzeniowego z boku. Należy też zwrócić uwagę na długość sadzonki. Sadzonka zbyt krótka, o dużej ranie, zasycha się za mocno i nie ma dostatecznej energii do wytworzenia korzeni. W takim przypadku lepiej jest tego rodzaju sadzonkę zaszczepić

Dla uzyskania dobrych wyników przy sadzonkowaniu kaktusów należy pamiętać o głównych zasadach postępowania w tym zakresie i warunkach decydujących o dobrych efektach:

• sadzonki najkorzystniej ciąć z roślin matecznych wyhodowanych z nasion, gdyż rozmnażanie z pokolenia na pokolenie drogą wegetatywną prowadzi do degradacji roślin.
• im większa sadzonka tym lepszy wzrost nowej rośliny uzyskiwany dzięki większej ilości dłuższych korzeni.
• promienie słoneczne leczą rany i przyspieszają wytworzenie się korzeni, nie należy więc sadzonek "utykać o kątach" miejscach ciemnych.
• długość dnia ma duży wpływ na szybkość korzenia się sadzonek i dlatego najlepsze wyniki osiągamy przy sadzonkowaniu i szczepieniu wiosną i w pierwszej połowie lata.
• brak światła i powietrza, wysoka temperatura i duża wilgotność powietrza sprzyjają rozwojowi różnego rodzaju grzybów, które atakują sadzonki.
• gatunki które przechodzą w miesiącach letnich okres spoczynku niechętnie ukorzeniają się w tym czasie.
• przez sadzonkowanie lub szczepienie łatwo przenosi się z rośliny matecznej na sadzonkę lub zraz choroby grzybowe i wirusowe trudne do wykrycia gołym okiem. Choroby te przenoszone są również z ziemi na roślinę i dlatego jako podłoża należy używać wyłącznie substratu parowanego.