Trawy ozdobne w donicach na balkonie i tarasie

Trawy ozdobne to grupa roślin o niezwykłej lekkości i zróżnicowanych formach, coraz częściej wykorzystywana w pojemnikach na balkonach i tarasach. Dzięki dekoracyjnym kępom i bogatej palecie barw (od zieleni, przez odcienie niebieskie, po czerwienie i żółcie) tworzą atrakcyjne akcenty w aranżacji. Najczęściej trawy ozdobne stosuje się jako tło dla innych roślin lub jako samodzielne solitery - w dużych donicach prezentują się bardzo efektownie.

Trawy ozdobne z powodzeniem uzupełniają kompozycje z kwiatami balkonowymi, ozdabiają skrzynki i pojemniki, a ich szum na wietrze wprowadza w przestrzeń relaksującą atmosferę. W pojemnikach trawy sprawdzają się zarówno w roli niskiej rośliny okrywowej (np. Festuca glauca), jak i wysokiego zielonego parawanu (np. miskanty). Ich uniwersalność wynika z różnorodności pokroju i barw liści oraz odmiennych wymagań siedliskowych - można je komponować w zależności od ekspozycji czy wielkości donicy. Dzięki tej różnorodności trawy ozdobne są bardzo atrakcyjne i wszechstronne w zastosowaniu.

Gatunki traw ozdobnych polecane na balkon i taras

Wśród traw do pojemników wyróżniamy m.in. gatunki zimozielone, całoroczne (mrozoodporne) oraz sezonowe (jednoroczne lub wrażliwe na mróz). Poniższa tabela zestawia wybrane popularne gatunki wraz z ich cechami.

Opis wymienionych gatunków traw ozdobnych

• Hakonechloa macra (hakone) - ma postać zwisającej kępy z długimi, płaskimi liśćmi, często jaskrawo paskowanymi. Jest gatunkiem ciepłolubnym - lubi stanowiska osłonięte, wilgotne i półcieniste. Nie wytwarza efektownych kwiatostanów. Jest wrażliwa na przymrozki, przed zimą zaleca się okrycie korzeni (np. warstwą ściółki).
• Carex (turzyca) - odmiany zimozielone np. Carex buchananii (liście czerwono-brązowe) lub Carex oshimensis "Evergold" (liście z kremowym paskiem) są ozdobne przez cały rok i zachowują dekoracyjny pokrój zimą. Turzyce kwitną wiosną drobnymi kłosami, lecz to barwne liście są ich główną zaletą. Zwykle preferują stanowiska półcieniste do słonecznych, o umiarkowanej wilgotności. Są mrozoodporne, ale w chłodniejszych rejonach młode rośliny warto okryć na zimę.
• Imperata cylindrica "Red Baron" - charakteryzuje się intensywnie czerwonym przebarwieniem liści, szczególnie efektownym przy słonecznej ekspozycji. Dorasta do ok. 40-60 cm. Tworzy proste, wzniesione kępy. Preferuje stanowiska słoneczne i żyzne, wilgotne podłoże. W polskim klimacie jest umiarkowanie mrozoodporna - w chłodniejszych rejonach zaleca się okrycie na zimę.
• Festuca glauca (kostrzewa sina) to przykład nisko rosnącej, zimozielonej trawy o niebieskawych liściach. Tworzy niskie, gęste kępy, idealne do pojemników na balkonie. Jest wybitnie odporna na suszę i mróz.
• Pennisetum alopecuroides (rozplenica japońska) - kępiasta trawa o łukowato przewieszających się liściach. Tworzy piękne puszyste, szczotkowate wiechy (kwiatostany) latem i jesienią, najczęściej w kremowej barwie. Dobra do stanowisk słonecznych i osłoniętych; szybko rośnie i lubi żyzne, przepuszczalne gleby. Gatunek w pełni mrozoodporny, choć w bardzo mroźne zimy młode kępy można okryć.
• Miscanthus sinensis (miskant chiński) - wysoki (nawet 1-2 m) trawnikowy gatunek o efektownych, jesienią srebrzysto-białych wiechach. Tworzy zwarte kępy gęstych liści, które późnym latem wyginają się pod ciężarem kwiatostanów. Wymaga stanowisk słonecznych i żyznych; jest stosunkowo mrozoodporny, choć młode egzemplarze warto zabezpieczyć na pierwsze zimy.

Podobne cechy mają inne popularne gatunki: Calamagrostis × acutiflora (trzcinnik Karl Foerster, wysoka trawa o beżowych wiechach) czy Panicum virgatum (proso rózgowate, z czerwonymi, dekoracyjnymi liśćmi). Do uprawy w donicach polecane są także niższe odmiany traw pampasowych (Cortaderia selloana) czy traw ozdobnych zimozielonych (Liriope muscari - choć nie jest trawą prawdziwą). Wśród sezonowych (jednorocznych) lub wrażliwych na mróz warto wymienić m.in. Pennisetum setaceum (rozplenica purpurowa) czy "zebrę" (Miscanthus sinensis "Zebrinus"), które w Polsce zwykle uprawia się tylko latem.

Kwitnienie i kwiatostany traw ozdobnych

Większość traw ozdobnych kwitnie późnym latem lub jesienią, tworząc charakterystyczne kłosy lub wiechy. Na przykład Pennisetum alopecuroides wytwarza walcowate, puszyste wiechy (odmiana ‘Rubrum’ ma purpurowe), które utrzymują się często do mrozów. Miscanthus sinensis obsypuje się gęstymi, kontrastującymi z liśćmi kwiatostanami w kolorze srebrnym lub kremowym. Niskie kostrzewy (np. Festuca glauca) zakwitają w maju-czerwcu delikatnymi, srebrzysto-białymi wiechami. Z kolei u traw takich jak Hakonechloa kwiatostany są mało dekoracyjne i zwykle nie zwracają uwagi, dlatego podkreśla się głównie barwę liści. Warto pamiętać, że po przekwitnięciu wiele traw ozdobnych zachowuje dekoracyjne owoce (trawy utrzymujące suche wiechy przez zimę są cenione w architekturze ogrodowej). Aby zachować estetykę, jesienią lub wiosną usuwa się zeszłoroczne źdźbła - wtedy trawa pięknie odrasta na nowo.

Kompozycje traw ozdobnych z innymi roślinami balkonowymi

W pojemnikach trawy ozdobne świetnie komponują się z kwiatami sezonowymi i bylinami, wprowadzając różnorodność tekstur i wysokości. Wysokie, smukłe trawy (np. miskanty, rozplenice) dobrze wyglądają w towarzystwie niższych, bujnie kwitnących roślin balkonowych: surfinii, pelargonii, begoni czy szałwii. Nadają im wtedy naturalnego, przydymionego tła. Niskie trawy (np. Festuca glauca, Carex lub Sesleria) można łączyć z innymi roślinami okrywowymi i skalnymi: rozchodnikami (Sedum), rojnikami, brunera, begoniami czy barwinkami, co tworzy efektywne, kolorowe dywaniki. Na balkonach półcienistych popularne są kompozycje z turzyc (Carex), paproci i żurawek (Heuchera) - razem dają różnobarwne, interesujące zestawienia przez cały sezon. Rozplenica japońska ze swoimi puszystymi wiechami stanowi kontrast dla otaczających ją letnich kwiatów w pojemniku. W praktyce komponuje się ją z pelargoniami, lobeliami lub szałwią, aby uzyskać bogatą, wielowarstwową dekorację.

Trawy z powodzeniem łączymy również z roślinami wieloletnimi o podobnych wymaganiach. Na tarasie można posadzić je z roślinami iglastymi szczepionymi (np. miniaturową kosodrzewiną czy jałowcami), tworząc kompozycje całoroczne. W jednym dużym pojemniku trawę ozdobną łączy się często z bylinami i krzewinkami, które wypełniają donicę kolorem poza sezonem trawiastym. Przykładowo do donic z trawami można dodać jeżówki, liliowce, werbeny, brunery, tojeście, żurawkę, bluszcz, paprocie, liatry, rozchodniki, rojnik, rudbekię, krwawnik czy szałwię. Dzięki takim połączeniom kompozycje zachowują atrakcyjność przez cały rok: trawy błyszczą wiechami i jesiennymi kolorami liści, a ich "towarzysze" kwitną wiosną i latem.

Uprawa i pielęgnacja traw ozdobnych w donicach

Podłoże i sadzenie

Trawy ozdobne mają zwykle ekspansywny system korzeniowy, dlatego wymagają głębokich, trwałych donic. Wybieraj pojemniki o dużej objętości: w dużych donicach podłoże wolniej wysycha i trawy rosną bujniej. Najlepiej sprawdzają się donice betonowe lub ze stali corten - są solidne, mrozoodporne i dobrze utrzymują wilgoć. Przy sadzeniu należy zapewnić drenaż. Na dnie pojemnika umieszcza się warstwę keramzytu, płytki drenażowe lub żwir, a następnie wyłóż donicę geowłókniną (chroniącą ziemię przed wypłukaniem). Wskazane jest także użycie warstwy izolacyjnej (np. styropianu) między dnem a spodem rośliny, gdy planujemy długowieczną kompozycję. Jako podłoże stosujemy mieszankę żyznej ziemi ogrodniczej z dodatkiem kompostu lub torfu i piasku - ma być przepuszczalna, bogata w substancje organiczne, ale nie zbyt gliniasta. Specjalne gotowe podłoża do traw (np. „Ziemia do traw ozdobnych” firmy Kronen) zawierają mieszaninę torfu, włókien drzewnych i żwiru, zapewniając luźną strukturę o odczynie lekko kwaśnym (pH 5,5-6,5).

Przygotowanie pojemnika

Przed nasadzeniem poszczególnych gatunków postępuj według poniższych kroków.

1. Wybierz donicę o pojemności dostosowanej do wielkości rośliny.
2. Wykonaj warstwę drenażu z keramzytu lub żwiru (ok. 1/3 wysokości donicy).
3. Wyłóż na drenażu geowłókninę.
4. Jeśli kompozycja ma być wieloletnia, rozważ izolację korzeni (styropian, mata) na zimę.
5. Wsyp podłoże do 2/3 wysokości, umieść rośliny (największe na środku) i dokończ do brzegu podłożem.
6. Obficie podlej całość, aby ukorzeniony korzeń dokładnie zetknął się z ziemią.

Podlewanie

W donicach rośliny mają ograniczony dostęp do wody, dlatego trawy wymagają regularnego podlewania. Szczególnie w upalne dni podlewaj obficie, aby woda dotarła do głębokich warstw podłoża. Niektóre gatunki (np. Hakonechloa czy Imperata) preferują stale umiarkowanie wilgotne gleby, inne znoszą krótkotrwałą suszę. Ogólnie radzi się podlewać trawy w donicach co najmniej raz w tygodniu - ale częstotliwość dostosuj do pogody, wielkości donicy i ekspozycji. Donice z dobrym drenażem i dużą pojemnością wody wolniej przesychają, co ułatwia utrzymanie wilgoci.

Nawożenie

Glebę w donicach należy regularnie zasilać, ponieważ rośliny pobierają z niej składniki odżywcze i nie mają zbyt dużych zasobów w pojemniku. Od wiosny do lata stosuj nawozy wieloskładnikowe. Wczesną wiosną dobrze zastosować nawozy o podwyższonej zawartości azotu - pobudzają wtedy wzrost liści i budowanie kępy. Ważny jest także magnez (zapobiega żółknięciu liści) oraz mikroelementy dla zdrowego ulistnienia. Wysiew nawozów slow-release (o przedłużonym działaniu) do podłoża po ruszeniu wegetacji zapewni stopniowe odżywianie roślin. Latem (najpóźniej do sierpnia) można stosować nawozy o wyższej zawartości potasu, wspomagające kwitnienie i zimowanie. Przykładowe produkty to granulowane nawozy do traw (np. Sumin Optymalny Skład 1 kg) oraz płynne nawozy uniwersalne (np. Target - nawóz do traw 1 l). Preparaty te zawierają NPK i mikroelementy i nadają się do regularnego nawożenia traw ozdobnych.

Przycinanie

Większość traw przycina się wczesną wiosną. Stare, suche źdźbła tniemy przeważnie pod koniec marca - pozostawienie części liści chroni roślinę przed wymarznięciem i umożliwia wiosenny wzrost świeżych pędów. Zimą nie zaleca się cięcia, natomiast martwe liście i kwiatostany warto usunąć dopiero późną zimą lub bardzo wczesną wiosną.

Przesadzanie i rozmnażanie

Trawy ozdobne sadzi się zazwyczaj z gotowych sadzonek lub przez podział kęp. Podziały wykonuje się wiosną, gdy rośliny zaczynają wegetację. Starsze kępy, zwłaszcza miskantów czy trzcinników, warto dzielić co kilka lat, aby odmłodzić rośliny i odświeżyć podłoże. Przeprowadzając podział, trzeba zadbać, by każda nowa sadzonka miała dobrze rozwinięte korzenie.

Dobór donic i zimowanie

Donice z trawami powinny mieć otwory odpływowe i dużą pojemność. Jak wspomniano, betonowe i stalowe donice są idealne - są odporne na działanie mrozu, a trawy w nich mogą bezpiecznie przezimować. Wysokie trawy (miscanthus, rozplenica) posadzone w skrzynkach balkonowych mogą pełnić rolę "zielonego parawanu" - jednak w małych pojemnikach trzeba je okryć lub przenieść do chłodnego pomieszczenia (jest to trudne w praktyce). W większości przypadków na zimę wystarczy zapewnić trawom izolację korzeni (np. warstwa styropianu) oraz osłonę (suche liście, agrowłóknina). Niewielkie, okazałe kępy zimozielone (Festuca, Carex) można nawet pozostawić nieprzycięte - nadal będą zdobić miejsce zimowym ulistnieniem.

Siew traw ozdobnych do donic

Siew nasion traw ozdobnych jest możliwy, ale wymaga nieco cierpliwości i często stratyfikacji (zimowania nasion). Wiele gatunków, np. trawa pampasowa (Cortaderia) czy ostnica (Stipa), wysiewa się od marca do maja. Nasiona Festuca glauca zaleca się siewać od kwietnia do maja. W praktyce nasiona można wysiewać bezpośrednio do małych pojemników lub skrzynek balkonowych, a potem pikować młode siewki do większych donic. Szczególnie opłaca się siać gatunki dwuletnie lub wieloletnie, ponieważ zaoszczędzimy na zakupie drogich sadzonek - nasiona są tańsze i powszechnie dostępne. Ważne jest jednak zapewnienie nowo wysianym trawom ciepła, dobrego podłoża wolnego od patogenów oraz regularnego podlewania. Wiele nasion wymaga okresu chłodzenia - np. zaleca się wysiewać je w domu (zimne dni) lub przechowywać ziemię z nasionami przez zimę w lodówce (symulować zimę), by podnieść procent kiełkowania. Siew traw ozdobnych ma sens przede wszystkim przy niektórych odmianach (pampasowa, kostrzewy, turzyce), ale wielu amatorów chętniej dzieli rośliny lub kupuje gotowe sadzonki - to szybsza droga do dekoracyjnego efektu.

Szkodniki, choroby i chwasty oraz środki zaradcze

Trawy ozdobne generalnie nie są podatne na poważne choroby, ale mogą je atakować typowe problemy roślin trawiastych.

Choroby grzybowe

Najczęściej występuje plamistość liści (powoduje brunatne plamy na źdźbłach) oraz w mniejszym stopniu rdza czy mączniak. Aby im zapobiegać, należy unikać nadmiernego zagęszczenia roślin, utrzymywać dobrą cyrkulację powietrza i usuwać porażone źdźbła. W razie potrzeby stosuje się fungicydy (np. preparaty miedziowe) zgodnie z zaleceniami producenta.

Szkodniki

Do najczęstszych należą mszyce i wełnowce - ssą soki z liści i źdźbeł, wywołując żółknięcie i słabszy wzrost roślin. Czasami pojawiają się też przędziorki, które przy bardzo suchym powietrzu powodują żółknięcie i zasychanie źdźbeł. Aby zwalczyć szkodniki, można użyć preparatów biologicznych lub chemicznych. W praktyce skuteczne są środki kontaktowe i ogłuszające: np. Agrecol NATURA - ekologiczny preparat na bazie soli potasowych kwasów tłuszczowych (olejów roślinnych), który tworzy fizyczną barierę na ciele owada i eliminuje mszyce, wełnowce, przędziorki i inne szkodniki. Innym ekologicznym rozwiązaniem jest mydło potasowe lub olejek neem - oba oblepiają pasożyty i uniemożliwiają im oddychanie, co skutecznie je neutralizuje. Preparaty te można stosować zapobiegawczo lub przy pierwszych oznakach uszkodzeń. W razie ciężkiej inwazji - np. silnego zgrupowania mszyc - stosuje się środki chemiczne (np. insektycydy z grupy pyretroidów lub neonikotynoidy), ale zawsze zgodnie z zaleceniami i tylko w razie potrzeby.

Chwasty

W czystych, żyznych podłożach do donic chwasty występują rzadko. Aby ograniczyć zachwaszczenie, warto przed sadzeniem użyć podłoża bez nasion lub zastosować mulcz (np. keramzyt drobny na powierzchni) oraz regularnie usuwać pojawiające się plewki.

Przeciwdziałanie

Regularnie obserwuj rośliny - wczesne wykrycie plamek na liściach lub grup szkodników znacznie ułatwi ich usunięcie. Usuwaj martwe źdźbła (pozostałość po zimie), aby zapobiec gromadzeniu się szkodników i chorób.

Polecane produkty ułatwiające uprawę traw ozdobnych w donicach

Na rynku dostępne są specjalistyczne produkty ułatwiające uprawę traw ozdobnych w donicach. Do sadzenia warto wybierać podłoża przeznaczone do traw - np. Kronen Ziemia do traw ozdobnych (opak. 20 l). Jest to mieszanka o luźnej, gruzełkowatej strukturze na bazie torfu, kompostu, włókien drzewnych i żwiru. Zapewnia dobre napowietrzenie i drenaż korzeni oraz ma lekko kwaśny odczyn (pH 5,5-6,5) optymalny dla większości gatunków. Podłoża takie często zawierają już startowy nawóz wieloskładnikowy, co wspomaga rozwój młodych traw. Dobrze sprawdzą się także uniwersalne mieszanki do roślin balkonowych z dodatkiem piasku/żwiru dla przepuszczalności.

W nawożeniu można polecić kompleksowe nawozy do traw ozdobnych. Na przykład sprzedawany jest nawóz wieloskładnikowy Optymalny Skład 1 kg (np. firmy Sumin) oraz płynny Target - nawóz do traw ozdobnych 1 l .Zastosowanie tych nawozów gwarantuje roślinom bogaty zestaw mikro- i makroelementów potrzebnych przez cały sezon. Do ochrony roślin można sięgnąć po środki owadobójcze zawierające naturalne substancje czynne - np. olejek neem czy agrowosk (srebro akacjowe) - które są bezpieczne dla ludzi i pożytecznych owadów. Również gotowe preparaty ekologiczne, takie jak Agrecol Natura (opisywany powyżej), są szeroko dostępne i polecane do zwalczania mszyc i wełnowców. W sezonie zaleca się również użycie preparatów grzybobójczych (fungicydów) w razie plamistości czy pleśni śniegowej, jeśli pojawią się objawy.

FAQ - Uprawa i pielęgnacja traw ozdobnych w donicach na balkonie i tarasie

Uprawa traw ozdobnych w donicach na balkonie i tarasie jest wdzięcznym zajęciem - pozwala osiągnąć ciekawy efekt dekoracyjny przy stosunkowo niewielkim nakładzie pracy. Wystarczy dobra gleba, regularne podlewanie, nawożenie i wczesnowiosenne cięcie, by cieszyć się bujnymi kępami traw przez cały sezon. Prawidłowa pielęgnacja i ochrona przed najczęstszymi problemami (szkodniki, choroby) sprawią, że trawy ozdobne staną się niepowtarzalną ozdobą każdego balkonu czy tarasu w Polsce.

Źródła:

• Darke, Rick. Trawy ozdobne. Przewodnik praktyczny. Wyd. American Horticultural Society, Warszawa 2009.
  Rozdziały: s. 28-49 (gatunki), s. 78-85 (uprawa w donicach), s. 140-147 (kompozycje balkonowe), s. 170-179 (pielęgnacja i zimowanie)
• Wrońska, Magdalena. Zielone kompozycje balkonowe. Wydawnictwo Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2016.
  Rozdziały: s. 36-43 (trawy do pojemników), s. 88-97 (kompozycje), s. 122-129 (zabezpieczenia zimowe), s. 156-163 (dobór pod kątem światła)
• Artyszuk, Stefan (red.). Encyklopedia roślin ogrodowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
  Zakres: s. 214-221 (gatunki traw), s. 284-287 (warunki uprawy), s. 354-359 (cięcie i rozmnażanie), s. 476-481 (uprawa w pojemnikach)
• https://art4u.com.pl/trawy-ozdobne-na-balkon-i-taras
• https://www.bilscy.info/blog/trawy-ozdobne-w-donicach-jak-o-nie-zbac-zimowanie-traw-w-donicach
• https://zielonyogrodek.pl/pielegnacja/uprawa-roslin/13145-trawy-ozdobne-w-donicach-sekrety-uprawy-przez-cztery-pory-roku
• https://www.domzogrodem.pl/miskant