Nie trzeba mieć ogrodu, aby uprawiać zioła. Można je posadzić w doniczkach lub skrzynkach nawet na niewielkim balkonie, tarasie, czy na parapecie okiennym. Uprawa popularnych gatunków ziół jest łatwa, a rośliny nie mają dużych wymagań. Ziołowy zakątek na balkonie lub tarasie możemy założyć wiosną bądź latem. Wystarczy przygotować pojemniki z podłożem do uprawy, posiać albo posadzić zioła, a później poświęcić odrobinę czasu na ich podlewanie.
Większość gatunków ziół i roślin przyprawowych to rośliny wybitnie ciepłolubne, dlatego najlepiej będą się czuły na ciepłym, słonecznym i osłoniętym od wiatru stanowisku. Oprócz regularnego podlewania nie wymagają one żadnych skomplikowanych zabiegów pielęgnacyjnych. Z uprawą bazylii, cząbru, czy mięty z łatwością poradzi sobie każdy początkujący ogrodnik - amator.
Jakie gatunki ziół warto posadzić na balkonie?
Uprawa ziół to łatwe i przyjemne zajęcie. Na balkonach i tarasach najczęściej sadzi się jednoroczne rośliny zielarskie i przyprawowe, choć coraz większą popularnością cieszą się także byliny i krzewinki. Siewu nasion najlepiej dokonać wiosną lub wczesnym latem, natomiast gotowe sadzonki, lub już wyrośnięte rośliny można kupić praktycznie przez cały sezon. Aromatyczne zioła, które warto zawsze mieć pod ręką to:
1. Bazylia
Bazylia pospolita Ocimum basilium to jednoroczna roślina z rodziny jasnotowatych Lamiaceae. Ta niezwykła roślina wywodzi się prawdopodobnie z Indii, a obecnie jest uprawiana w wielu krajach świata o umiarkowanym i ciepłym klimacie.
Bazylia
Kanciaste łodygi bazylii osiągają do 70 cm wysokości, rozgałęziają się w górnej części i pokryte są jajowatymi liśćmi koloru jasnozielonego. U odmian może również występować inne zabarwienie listków na przykład cytrynowe lub purpurowe.
Kwiaty bazylii pojawiają się w lipcu i sierpniu w górnej części pędów w kątach liści. Są one zebrane w nibyokółki i w zależności od odmiany mogą mieć kolor biały, kremowy lub jasnoróżowy. Owocem bazylii jest niewielka brązowa niełupka.
Cała roślina ma charakterystyczny ziołowo-balsamiczny zapach, który zawdzięcza zawartości olejków eterycznych. Roślina odstrasza owady takie jak komary, czy meszki.
Nasiona bazylii wysiewamy w kwietniu lub maju bezpośrednio do pojemników docelowych albo kupujemy gotową rozsadę i wystawiamy na balkon, czy taras po 15 maja, gdy minie ryzyko nocnych chłodów.
Bazylia to roślina wybitnie ciepłolubna, która najlepiej czuje się na stanowiskach mocno nasłonecznionych. Bardzo dobrze będzie więc rosła na balkonie wychodzącym na południe. Rośliny sadzimy w żyznej, umiarkowanie wilgotnej glebie o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym. Poradzą sobie także w podłożu zasadowym, ale wówczas słabiej się rozrosną, a listki będą bledsze.
Bazylia wymaga codziennego, ale umiarkowanego podlewania. Uważajmy, aby jej nie zalać, ponieważ bardzo tego nie lubi. W przeciwieństwie do większości gatunków roślin bazylię najlepiej podlewać w południe lub wczesnym popołudniem, a nie rano, czy wieczorem. Przez cały sezon co dwa tygodnie możemy zasilać bazylię biohumusem lub nawozem mineralnym do ziół.
Bazylia jest bardzo odporna na choroby i szkodniki. Słabo rośnie jedynie na niedostatecznie słonecznych stanowiskach. Pamiętajmy też, że nadmierne podlewanie może powodować u rośliny rozwój chorób grzybowych.
Polecane do uprawy balkonowej odmiany bazylii to:
- Genovesa Giant - wysoka odmiana o zielonych liściach,
- Italiano Classico - średnio wczesna odmiana zielonolistna,
- Piccolino - bardzo dekoracyjna odmiana o niskim wzroście, zwartym pokroju i ogromnej ilości małych intensywnie zielonych liści,
- Minette - grecka bazylia o pięknym dekoracyjnym kulistym pokroju i drobniutkich bardzo aromatycznych zielonych liściach,
- Dark Opal - wysoka odmiana o ciemnych fioletowych liściach,
- Red Rubin - piękna odmiana o intensywnie zabarwionych purpurowo-wiśniowych liściach.
2. Mięta
Najpopularniejszym gatunkiem mięty, który doskonale nadaje się do uprawy doniczkowej, jest mięta pieprzowa Mentha peperita. Jest to bylina z rodziny jasnotowatych Lamiaceae. Na balkonach często bywa uprawiana jako roślina jednoroczna, ale jeśli posadzimy ją w dużej donicy, lub skrzyni do uprawy ziół i warzyw, to z powodzeniem przezimuje.
Mięta pieprzowa - Mentha peperita
Gatunek ten jest uprawiany w Europie, Ameryce Południowej, Ameryce Północnej, Azji, a także niektórych krajach Afryki na przykład w Egipcie. Mięta osiąga od 30 do 90 cm wysokości, ma rozgałęzioną kanciastą łodygę, na której osadzone są podługowato-jajowate ciemnozielone średniej wielkości liście.
Kwiaty mięty są dwuwargowe delikatnie różowe lub fioletowe i wyrastają w lipcu i sierpniu w nibyokółkach tworzących gęste kłosy. Owocem jest rozłupka. Cała roślina wydziela przyjemny orzeźwiający zapach. Mięta bardzo skutecznie odstrasza mszyce oraz mrówki.
Można miętę wysiać z nasion w kwietniu lub maju, jednak najczęściej sadzi się rośliny pozyskane w procesie rozmnażania wegetatywnego przez podział kłączy. Jest to gatunek bardzo odporny, ekspansywny i łatwy w uprawie.
Mięta to roślina w pełni mrozoodporna. Lubi stanowiska słoneczne, ale poradzi sobie także w półcieniu. Gatunek ten preferuje żyzną, próchniczną i wilgotną glebę. Roślina lubi dokarmianie nawozami organicznymi takimi jak kompost i biohumus.
Miętę bardzo rzadko atakują choroby i szkodniki. Jeśli rośliny marnieją, to najprawdopodobniej przyczyna leży w ich przelaniu lub przesuszeniu.
Ciekawe odmiany mięty do uprawy w pojemnikach to:
- Asia o wyjątkowo wysokiej zawartości mentolu i silnym aromacie,
- Chocolate o miętowo-czekoladowym aromacie,
- Swiss- słabiej rozrastająca się odmiana o silnym zapachu,
- Variegata - odmiana o ozdobnych liściach, które są ciemnozielone i obrzeżone na biało,
- Almira o intrygującym miętowo-truskawkowym aromacie,
- Mitcham o wyjątkowo pięknym purpurowo-fioletowym zabarwieniu pędów i liści oraz różowych kwiatach,
- Granada - odmiana o lekko cytrusowym aromacie.
3. Szałwia
Szałwia lekarska Salvia officinalis to zimozielony półkrzew pochodzący z krajów leżących nad Morzem Śródziemnym. Gatunek ten jest powszechnie uprawiany w rejonach o umiarkowanym i ciepłym klimacie.
Szałwia ma silnie rozgałęzione drewniejące pędy, na których osadzone są długoogonkowe lancetowate lub jajowate liście. Listki tej rośliny są miękkie pokryte charakterystycznym kutnerem. Gatunek osiąga do 100 cm wysokości.
Szałwia lekarska - Salvia
Kwiaty są dwuwargowe w kolorze jasnofioletowym, różowym lub białym i wyrastają w maju i czerwcu w pozornych szczytowych kłosach składających się z nibyokółków. Owocem szałwii jest rozłupnia rozpadająca się na czarne kuliste rozłupki.
Roślina wydziela przyjemny ziołowy aromat i skutecznie odstrasza uporczywe owady takie jak komary i meszki, a także łagodzi skutki ich ukąszeń.
Szałwia dobrze rośnie na stanowiskach słonecznych, ciepłych i osłoniętych od wiatru. Preferuje żyzną, próchniczą lekką glebę o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym. Najlepiej sprawdzi się ziemia ogrodnicza z niewielką domieszką piasku. Szałwia nie lubi ciężkiego bardzo wilgotnego i zbitego podłoża.
Możemy kupić gotowe rośliny i tylko przesadzić je do dużej donicy na balkonie albo samodzielnie wysiać nasiona szałwii w kwietniu lub maju. Roślinę można również rozmnażać przez sadzonki pędowe pobrane ze starszych okazów w lecie.
Szałwia dobrze znosi krótkie okresy deficytu wody. Najlepiej podlewać ją umiarkowanie, tak aby podłoże było lekko wilgotne. Unikajmy zalewania szałwii. Kilka razy w sezonie możemy zasilić rośliny nawozem naturalnym.
Szałwia lekarska jest umiarkowanie odporna na niskie temperatury, dlatego na zimę warto okryć roślinę, aby nie przemarzła.
Interesujące odmiany szałwii, które możemy posadzić w donicach lub skrzyniach to:
- Aurea o pięknych zielonych liściach ze słonecznie żółtym brzegiem,
- Argenteovariegata, której liście są szarozielone z nieregularnymi żółtymi przebarwieniami na brzegach,
- Purpurmantel o matowo fioletowych liściach,
- Icterina o zielonych liściach z biało-żółtym obrzeżeniem,
- Tricolor - odmiana, o ciekawych trójkolorowych liściach biało-zielono-różowych,
- Purpurascens, której młode liście są purpurowe, a z czasem zielenieją,
- Elephant Ear - odmiana o zielono-szarych liściach i wyjątkowo silnym aromacie.
4. Cząber
Cząber ogrodowy Satureja hortensis to zioło z rodziny jasnotowatych Lamiaceae pochodzące z Bliskiego Wschodu i wschodnich wybrzeży Morza Śródziemnego. Jest to roślina o mocno rozgałęzionych, krótkich, zdrewniałych u dołu łodygach. W naszym klimacie cząber jest uprawiany jako roślina jednoroczna.
Cząber ogrodowy - Savory Satureja hortensis
Liście cząbru są drobne, wąsko-lancetowate, całobrzegie i zaostrzone na końcach. Występują na nich liczne gruczoły olejkowe.
W lipcu i sierpniu w górnej części łodyg cząbru w niepozornych kłosach pojawiają się niewielkie dwuwargowe kwiatki w kolorze białym lub jasnofioletowym. Owocem cząbru jest brunatna poczwórna rozłupnia złożona z jajowatych rozłupek.
Cząber ma głęboki aromat i jest cenną przyprawą wzbogacającą smak dań mięsnych i warzywnych oraz usprawniającą trawienie.
Gatunek ten jest ciepłolubny. Najlepiej czuje się na stanowiskach słonecznych i ciepłych. Unikajmy sadzenia roślin w cieniu, na przykład na balkonach i tarasach wychodzących na północ, ponieważ ich pędy będą tam cienkie, wybiegnięte i blade, a roślina bardzo słabo się rozkrzewi.
Gatunek ten rozmnaża się z siewu nasion w kwietniu. Można także kupić gotowe sadzonki. Najlepsze podłoże do uprawy cząbru to lekka przepuszczalna ziemia. Pamiętajmy, że cząber ogrodowy wymaga regularnego podlewania, zwłaszcza w czasie letnich upałów. Możemy również od czasu do czasu zasilić rośliny biohumusem. Stosowanie syntetycznych nawozów mineralnych w uprawie cząbru nie jest konieczne.
Jedyną Polską odmianą cząbru jest Saturn o gęstym ulistnieniu i obfitym kwitnieniu.
5. Kolendra
Kolendra siewna Coliarndrum sativum z rodziny selerowatych Apiaceae to roślina jednoroczna rosnąca dziko u wybrzeży Morza Śródziemnego i uprawiana w wielu rejonach świata. Zarówno liście, jak i nasiona kolendry charakteryzują się silnym aromatem. Jest to jedna z najczęściej stosowanych w kuchni roślin przyprawowych.
Kolendra siewna - Coliarndrum sativum
Roślina ta ma wzniesioną, żebrowaną, rozgałęzioną w górnej części łodygę dorastającą do 70 cm wysokości. Pokryta jest ona pierzastosiecznymi liści, z których dolne mają długie ogonki i często podzielone blaszki, a górne charakteryzują się zaostrzonymi końcami i krótkimi ogonkami.
W czerwcu i lipcu w baldaszkach na szczytach pędów pojawiają się drobne białe lub różowe kwiaty kolendry. Owocami są kuliste żeberkowane rozłupnie, które składają się z dwóch niełupek.
Wszystkie części rośliny po roztarciu mają charakterystyczny zapach. Kolendra podnosi smak potraw i ułatwia trawienie, dlatego warto mieć ją zawsze pod ręką.
Gatunek ten preferuje słoneczne, ciepłe stanowiska i żyzną próchniczną, wapienną glebę. Kolendra nie lubi ciężkiego mokrego podłoża i kwaśnej gleby. Jest to roślina odporna, która nie wymaga wielu zabiegów pielęgnacyjnych. Wystarczy, że będziemy ją regularnie umiarkowanie podlewać. Możemy również zasilać ją raz w tygodniu nawozem naturalnym w postaci biohumusu.
Uprawiać możemy dwa rodzaje kolendry drobno oraz gruboowocową. Ta pierwsza odmiana ma mniejsze owoce, ale jest wyższa i cechuje się większą zawartością olejków eterycznych.
Zioła uprawiane w pojemnikach na balkonie lub tarasie wykorzystujemy na bieżącą według potrzeb. Doskonałym pomysłem jest również zamrożenie zebranych ziół, dzięki czemu będziemy mogli z nich skorzystać również zimą. Pamiętajmy o tym, że wiele gatunków ziół możemy także uprawiać w okresie jesienno-zimowym w mieszkaniu na słonecznym parapecie, co pozwoli przez cały rok wykorzystywać świeże listki w kuchni i cieszyć się ich wyjątkowym aromatem i właściwościami prozdrowotnymi.
Warto dodawać zioła do potraw - zwłaszcza tych tłustych i ciężko strawnych. Wspomogą one trawienie i nadadzą daniom mięsnym i warzywnym wyjątkowego aromatu.
Komentarze